Merhaba sevgili okur — dilin ince kıvrımlarına merakla yaklaşan biriysen, gel otur, bir kahve koy, birlikte bir konuyu “bilimsel ama samimi” mercek altına alalım: “Arz ederim mi, arz ederiz mi?” hatası / tercihi neden ortaya çıkıyor, neye göre seçilmeli? Bu yazıda, hem gramer bilgisi hem yazım kuralları hem de iletişim bağlamı üzerinden ele alacağız — ve senin de görüşlerini duymayı çok isterim.
“Arz ederim/arz ederiz” Ne Anlama Geliyor?
“Arz etmek” ifadesi, Türkçede “bir makama, kuruma veya kişiye saygı ve resmiyetle sunmak, bildirmek” anlamına gelir. “Arz ederim” demek, “(ben) sunarım / bilgilerinize sunarım” demektir. ([Türk Dili Ve Edebiyatı – Edebiyat][1])
Yazım kuralları açısından da önemlidir: “arz ederim” iki kelime hâlindedir; “arzederim” gibi bitişik yazımı doğru değildir. ([TDK Sözlük][2])
Benzer biçimde “arz ederiz”, eğer konuşan veya yazan grup birden fazla kişiyi kapsıyorsa, ya da resmî bir kurum/ekip topluluğu adaysanız kullanılan bir ifadedir. ([nasil.yazilir.com.tr][3])
Yani kısaca:
Tek kişiyseniz → arz ederim
Bir ekip, topluluk ya da kurum adına yazıyorsanız → arz ederiz
Bilimsel Gramer Temelleri: Tekil–Çoğul, Şahıs ve Kime Hitap edildiği
Türkçe, sondan eklemeli (agglutinative) bir dildir; kişi ve sayı son ekleriyle ifade edilir. ([Vikipedi][4])
Birinci kişide tekil “ben” varsa fiil “–(y)im / –dir (zaman & kipine göre)” ekleri alır. Eğer birinci kişi çoğul “biz” ise fiil “–(y)iz / –(–dır) (çoğul)” çekim alır. ([coltekin.github.io][5])
Dolayısıyla “sunmak / arz etmek” fiili bu şahıs ve sayı kurallarına uygun şekilde çekimlenir. Eğer yazının sahibi “ben” ise “ederim”, “biz” ise “ederiz” kullanımı gramatik gerekliliktir.
Bazı resmi yazışma kurallarında, tek kişi yazsa bile “arz ederiz” kullanımı tercih edilebiliyor; özellikle kurum veya grup adına yazıldığında. Ancak bu durumda da resmiyet ve muhatap dikkate alınıyor. ([Anadolu Üniversitesi][6])
Resmiyet, Hitap ve Sosyokültürel Katman: Arz Ederim mi, Arz Ederiz mi?
Kime Yazıyorsunuz: Resmî Makam mı, Günlük Yazışma mı?
Resmî yazışma kurallarına göre, üst makama, eşit makama ya da birlikte muhatap olunan makamlara yapılan yazışmalarda “arz ederim” ya da “arz ederiz / arz ve rica ederiz” tercih edilebiliyor. ([Anadolu Üniversitesi][6])
Örneğin: bir kişi adına yazıyorsanız “arz ederim” daha isabetli. Eğer bir kurum–kuruluş adına yazıyorsanız — örneğin dernek, şirket, komite — “arz ederiz” uygun olur. Topluluğa yazıyorsanız, bu çoğul hitap duygusunu da yansıtabilir.
Günlük İfadelerde Anlaşılırlık ve Samimiyet
Eğer resmi olmayan bir yazı, e‑posta ya da mesaj ise; “arz ederim / arz ederiz” kalıpları oldukça ağır kaçabilir. Bu durumda daha sade ifadeler — “bilgilerinize sunarım”, “gönderiyorum”, “saygılarımla” vb. — tercih edilebilir. ([nasil.yazilir.com.tr][3])
Dil bilimi perspektifiyle “biz” çoğul zamiriyle hitap etmek, konuşan kişinin yalnız olmadığını ima eder — bu da hem kolektif bir sorumluluk hem de resmiyet izlenimi yaratır. Ancak tekil kişi için bunu kullanmak, resmiyeti aşındırmadan yapay bir çoğulluk yaratabilir; bu da okuyucuda “kim bu biz?” sorusu doğurabilir.
Yazım ve Yazılış Kuralları: Neden “Arz Ederim”, “Arz Ederiz”?
“Arz etmek” fiil tamlamasıdır — “arz” + “etmek”. Bu sebeple ayrı yazılır: “arz ederim” / “arz ederiz”. ([Sorumatik][7])
Birleşik yazım olan “arzederim / arzederiz” yanlıştır. ([TDK Sözlük][2])
Eğer yazan kişi tek ise “ederim”, birden çok kişi ya da kurumsal bir yapısa “ederiz” kullanılmalıdır. ([nasil.yazilir.com.tr][3])
Bu kurallar, hem gramer hem de yazım açısından net.
Neden Bu Karışıklık Oluyor? — Bilimsel ve Sosyal Nedenler
Birçok kişi resmi yazışma dilini doğru öğrenmediği için “arzederim” gibi yanlış birleşik form kullanabiliyor.
Kurumlar, dilekçeler veya topluluk yazışmalarında “yeni kitle duyurusu” gibi durumlarda “biz” hitabı benimseniyor; bu da gayri resmi hâlde bile “arz ederiz” kullanımına yol açabiliyor.
“Resmiyet + kolektif görünüm” istenince insanlar “biz” ile imza atmayı tercih edebiliyor — bu psikolojik ve sosyokültürel bir tercih.
Biraz da Dilbilimsel Perspektif: Kişi, Çoğul ve Anlam
Dilbilim araştırmaları, çekim eklerinin ve şahıs-eklerinin anlam taşıdığını; “biz” yerine “ben” kullanmanın hem netlik sağladığını hem de anlamın öznel olduğunu gösteriyor. ([coltekin.github.io][5])
Yani yanlış olmayan ama muğlak olabilen “biz” kullanımı, kimi zaman ifade edilen sorumluluğu, kolektifliği vurguya taşısa da; “kim bu biz?” ya da “nereden geliyor o biz?” gibi sorulara açık olabilir.
Senin Seçimin: Arz Ederim mi? Arz Ederiz mi?
Çok basit bir test yapalım:
Yazıyı tek kişi mi yazdı? —> Arz ederim
Yazıyı bir kurum, grup ya da topluluk adına mı yazdın? —> Arz ederiz
Günlük, resmî olmayan bir yazı mı? —> Daha sade ve doğal bir ifade ile bitir — belki “sunarım / bildiririm / teşekkür ederim / selamlar” gibi.
Resmî bir dilekçe, başvuru, kurumsal yazışma mı? —> Kurallara göre “arz ederim / arz ederiz” kullan.
Belki “arz ederiz” kullanırsan daha resmî ve topluluk vurgulu gözükürsün; ama gereksiz çoğul görünümü ve resmiyet bulanıklığını da göze almış olursun.
Son Söz ve Senin Katkın
Bilgiler ışığında, “Arz ederim mi — arz ederiz mi?” konusu teknik görünse de, yazdığın bağlam, hitap ettiğin muhatap ve söylemek istediğin ton açısından oldukça önemli.
Şimdi sana sormak isterim:
Günlük yazışmalarında — e‑posta, mesaj — sen hangisini kullanıyorsun, ve neden?
İlk defa bir dilekçe yazarken bu kuralı biliyor muydın?
Sana göre “biz” demek, yazıya nasıl bir hava katıyor — saygı mı, kolektif kimlik mi, yoksa yalnızca alışkanlık mı?
Yorumlarını merak ediyorum — çünkü dil birlikte güzelleşir, birlikte öğreneceğimiz çok şey var.
[1]: “Arz Ederim Ne Demek – Türk Dili Ve Edebiyatı”
[2]: “Arz ederim Nasıl Yazılır? – TDK Sözlük Nasıl Yazılık Sözlük Arşivi”
[3]: “arz ederiz nasıl yazılır? – Nasıl Yazılır (Doğru Yazım Klavuzu)”
[4]: “Turkish grammar”
[5]: “A grammar-book treebank of Turkish: Person”
[6]: “RESMİ YAZIŞMALARDA ARZ VE RİCA KULLANIMI – Anadolu”
[7]: “Arz ederim birleşik mi yazılır – Sorumatik”